Toelichting

Het kopen dan wel verkopen van iets is juridisch gesproken vormvrij. Er is een overeenkomst indien er sprake is van een zogenaamde wilsovereenstemming. Beide partijen komen dan overeen goederen en/of diensten tegen betaling over te dragen. De aanbiedende partij neemt hierbij de verplichting op zich de goederen te leveren. De accepterende partij verplicht zich tot betalen van het overeengekomen bedrag. Hierdoor is er sprake van een wederkerige overeenkomst. Bij een koopovereenkomst zijn er altijd een aanbieder (verkoper) en acceptant (koper).

Een overeenkomst komt tot stand door het doen van een aanbod (de offerte) en de acceptatie hiervan door de tegenpartij. De offerte is niet aan vormvereisten gebonden en kan zowel mondeling als schriftelijk worden gedaan. De offerte moet alle essentiële kenmerken van de te sluiten overeenkomst bevatten. Voldoet een wilsverklaring niet aan deze voorwaarde, dan is er sprake van een uitnodiging tot het doen van een aanbod. De wetgever heeft echter niet omschreven wat deze essentiële elementen zijn. Aan het uitbrengen tot het doen van een aanbod zijn geen juridische consequenties verbonden. Wordt er op de uitnodiging ingegaan, dan is er pas sprake van een aanbod, als daarin alle essentiële elementen van de te sluiten overeenkomst staan vermeld.

Als voorbeeld kunnen we het kopen van een bedrijfspand nemen. In de advertentie staan meestal niet alle essentiële elementen voor de te sluiten overeenkomst vermeld. Er is dus sprake van een uitnodiging tot het doen van een aanbod. Als de aspirant koper en verkoper in principe overeenstemming bereiken, dan wordt meestal een voorlopig koopcontract opgesteld. Dit voorlopige koopcontract is het daadwerkelijke aanbod. Ondertekening ervan wil zeggen dat de aspirant koper het aanbod accepteert. Stelt de aspirant koper vervolgens een lagere prijs voor, dan wil dat zeggen dat hij het aanbod van de verkoper verwerpt en tegelijkertijd een nieuw aanbod doet.

Zowel de koper als de verkoper kunnen dus een aanbod doen. De verkoper kan dit nieuwe aanbod accepteren of verwerpen. Hij is overigens niet verplicht om dan een nieuw aanbod te doen. Een eenmaal uitgebrachte offerte kan slechts ingetrokken worden zolang het aanbod degene, tot wie het is gericht, niet heeft bereikt. Ook kan een offerte komen te vervallen, doordat er bijvoorbeeld een termijn aan verbonden wordt. Wordt er geen termijn aan de offerte verbonden, dan vervalt deze als de offerte niet binnen een redelijke termijn wordt aanvaard. Een offerte komt ook te vervallen indien het door de tegenpartij wordt verworpen of door het aanvaarden van een afwijkende offerte.

Het doen van een offerte aanvraag door een inkoper, wordt juridisch geclassificeerd als een uitnodiging tot het doen van een aanbod. De inkoper raakt door het doen van deze aanvraag niet gebonden aan een bepaalde leverancier. Als de leverancier nu een catalogus met prijslijst stuurt, dan doet hij juridisch gesproken een aanbod. Nu zijn alle essentiële elementen om te komen tot een overeenkomst vermeld. De inkoper kan dit aanbod verwerpen, laten verlopen of accepteren. De leverancier kan dit aanbod niet meer intrekken, maar slechts herroepen. Dit kan indien:

• er geen geldigheidstermijn aan de offerte is meegegeven;
• de inkoper (de acceptant) nog geen acceptatie verzonden heeft.

Heeft de leverancier het aanbod „vrijblijvend” uitgebracht, dan kan het aanbod nog worden herroepen tot het moment van ontvangst van de acceptatie door de inkoper. In de praktijk zijn er vele manieren om een offerte uit te brengen.

Hierna volgt een aantal voorbeelden:

• Een supermarkt brengt op ieder artikel een prijslabel aan. Deze prijs in combinatie met het artikel is te zien als een offerte. Het product aan de caissière overhandigen is de acceptatie.
• Een handelsonderneming brengt jaarlijks een catalogus met daarin een overzicht van producten met hun prijzen uit. Deze catalogus is te zien als een offerte. Het insturen van een bestelformulier is de acceptatie.
• Een marktkoopman roept dat de bananen bij hem slechts twee gulden per kilo kosten. Op dat moment brengt hij een offerte uit. Het bestellen van twee kilo bananen is de acceptatie.
• Een taxichauffeur parkeert zijn auto bij een taxistandplaats. Hij brengt op dat moment offerte uit. Het plaatsnemen in de auto en het vragen om naar een bepaald adres te rijden is de acceptatie.