XYZ-analyse

De voorraadstrategie die we kunnen gebruiken, wordt door een aantal zaken bepaald. We moeten en hoeven niet elk product op dezelfde manier te besturen. Aan sommige producten wil men meer aandacht geven dan aan anderen. Vanuit besturingsoogpunt zijn deze 'belangrijker' dan andere. De ABC-analyse neemt dit niet mee in haar afwegingen. Om die reden wordt ook wel de XYZ-analyse, een tweedimensionale ABC-analyse, als instrument gebruikt. Dit is een instrument om dit onderscheid tussen belangrijke en onbelangrijke producten te maken.

Verder hangt de voorraadstrategie af van de vraag- en levertijdkarakteristieken. Producten met een zeer stabiele of voorspelbare vraag kan men eenvoudiger besturen dan producten met een onvoorspelbare vraag. Ook voor producten waarvan de leverancier zeer betrouwbaar is, is het voorraadbeheersingsprobleem van een andere orde dan wanneer de levertijden sterk variëren. We gebruiken deze invalshoeken om tabel 1 te maken.

X	X	Y	Z
Vraag voorspelbaar, leverancier betrouwbaar
Vraag onvoorspelbaar, leverancier betrouwbaar
Vraag voorspelbaar, leverancier onbetrouwbaar
Vraag onvoorspelbaar, leverancier onbetrouwbaar
Totaal

Tabel 1. De voorraadstrategiematrix

Eerst kunnen we kijken hoeveel en welke producten in welke cel zitten. Het is te hopen dat de meeste producten in de bovenste rij zitten, omdat we daar met redelijk eenvoudige strategieën kunnen volstaan. Hoe verder we naar beneden gaan, hoe moeilijker het wordt en helaas hoe meer voorraad er nodig zal zijn. Als er onverhoopt toch veel producten in de onderste regionen van de voorraadstrategie matrix zitten, is het aan te bevelen om te kijken of we deze producten kunnen 'upgraden'. In de praktijk zien nog vaak dat de meeste producten op eenzelfde manier worden bestuurd. Hier ligt dus een grote potentiële verbetering.

Het voert in dit kader te ver om alle cellen in de strategiematrix te vullen met de bijbehorende strategieën, maar we kunnen toch enkele algemeen geldende uitspraken doen. Alle voorraadstrategieën zijn gebaseerd op het basisprincipe 'Wanneer de voorraad op een gegeven ogenblik onder een bepaalde grens komt, bestellen we een bepaalde hoeveelheid.' Bij elke voorraadstrategie moeten we dus een bestelhoeveelheid bepalen en een bestelgrens.